Hebben dieren gevoelens?

Mariska, Jij doet onderzoek naar gevoelens en emoties bij dieren. Hebben dieren emoties en gevoelens? Wat wil je weten? Emoties of gevoelens? Want dat zijn twee verschillende dingen. Dat is niet hetzelfde? Wat is het verschil? De meeste dieren hebben wel emoties. Denk bijvoorbeeld aan een muis die oog in oog staat met een kat. En die wordt hartstikke bang van die kat en die denkt wegwezen. Dat is een emotie. En een gevoeld, dat is eigenlijk dat je weet dat je een emotie hebt, dat je erover kan nadenken dat je het aan iemand anders kan vertellen. Het is iets ingewikkelder. Dus als ik een muis ben, ik ben een kat tegengekomen, schrik, dan is dat emotie. Maar stel dat ik dan 's nachts daarvan wakker lig in mijn muizenbedje, of dat aan mijn muizenvrienden vertel, dan is dat gevoel. En ik denk niet dat muizen dat doen. Maar ik denk wel dat mensapen je ziet hier een bonobo, chimpansee, orang-oetang. Die zullen waarschijnlijk net als wij wel gevoelens hebben. Maar hoe weten we dat dan? Want we kunnen het niet aan die dieren vragen. Dat klopt, we kunnen het niet vragen. Alleen, we kunnen het wel op verschillende manieren onderzoeken. Maar als ik nu aan mijn Billy denk, ik weet echt wel wanneer Billy blij is. Ik bedoel, hier is ie hartstikke tevreden. Lekker aan t Strand was op vakantie in Marbella. Maar als we samen zitten te gamen, of als we aan het rennen zijn of zij, dan heeft ie van die twinkeloogjes, tong uit zijn bek. Daar heb je toch geen onderzoek voor nodig? Je hebt gelijk. Je kunt een hele hoop al zien aan dieren, maar je moet je wel beseffen dat we altijd met onze menselijke ogen naar een dier kijken. Dat kan dus zijn dat ik denk dat ik blij is, maar dat hij misschien helemaal niet blij is. Precies dat zou kunnen. Dus jij projecteert jouw eigen emoties op Billy. Wat we in Apenheul bij de bonobo's hebben gedaan is een eyetrackingonderzoek. Dus je ziet precies waar deze aap nu naar kijkt. En de ene foto laat een emotionele gezichtsuitdrukking zien en de andere een neutrale gezichtsuitdrukking. En deze gezichtsuitdrukking herkennen jullie misschien wel, want je ziet hem heel vaak ook op verjaardagskaarten staan. Mensen denken altijd als ze zo'n kaart zien 'oh, dat is een blije, lachende, lachende aap.' Maar dat klopt niet. Dat klopt niet. Nee, eigenlijk is deze aap waarschijnlijk gestrest. Als je echt een blije aap voor je hebt, dan zal die er eerder zo uitzien. Zijn mond hangt open, is ontspannen, dus hoeft niet die gestreste gezichtsuitdrukking en hij maakt een lachend geluid. Maar ik zou juist bij deze dan weer niet zeggen dat ie lacht. Dat is precies wat projectie is wat jullie denken, bij mensen ziet die gezichtsexpressie er zo uit. Dus dan zal die aap zich ook wel zus of zo voelen. Maar dat kan dus anders zijn. Dus eigenlijk snappen we er gewoon helemaal niks van. We sturen gewoon verjaardagskaarten van gestreste apen naar elkaar. Misschien wel logisch als deze fotograaf voor je staat, he verjaardagskaart. Ok, dit is een elektrode en die meet de temperatuur op jouw wang. Ik hoef alleen maar te kijken, je hoeft alleen maar te kijken. Oke, dus je ziet hier een persoon die tegen jou praat. Deze persoon zal op een gegeven moment verschillende uitingen van emotie laten zien. Je ziet al die groene stipjes op het gezicht. Dat betekent dat je naar het gezicht kijkt. Je ziet nu dat hij gaat blozen en die elektrode op jouw wang die je temperatuur meet. Kijk, daar op het scherm kun je zien dat jij ook gaat blozen. Ja, hij gaat omhoog! Dus we spiegelen emoties continu, zelfs bloosgedrag. Dat bewijst dus, want die apen hebben dit experiment ook gedaan. Die waren ook gevoelig voor die emoties van andere apen en ik ook. Dus wij en de dieren lijken eigenlijk heel erg op elkaar. Dat klopt.